ایالات متحده آمریکا امروز به سبب سیاست‌های رئیس‌جمهور ترامپ، در حال حرکت به‌سوی انزواست؛ زیرا سیاست‌های تعرفه‌ای آمریکا بدون در نظر گرفتن منافع و جایگاه کشورهای دوست و متحد طراحی می‌شوند.

ترامپ نه تنها به دلیل خرید نفت از روسیه، هند را با موجی از تعرفه‌های سنگین مواجه ساخته، بلکه معافیت‌های تحریمی مربوط به بندر استراتژیک چابهار که در سال ۲۰۱۸ اعطا شده بود را نیز لغو کرده است.

برای هند، اهمیت استراتژیک بندر چابهار بسیار بالاست؛ زیرا این بندر، راه تجاری هند به افغانستان و آسیای مرکزی را، بدون عبور از خاک پاکستان، هموار می‌سازد. همچنین، چابهار به هند کمک می‌کند تا نفوذ فزاینده‌ی چین در دریای عرب را کاهش دهد، چراکه این بندر تنها ۱۴۰ کیلومتر با بندر گوادر فاصله دارد.

در پاسخ به تحریم‌های تجاری شدید آمریکا به دلیل خرید نفت از روسیه، نارندرا مودی، پس از انتخاب مجدد به‌عنوان نخست‌وزیر، برای نخستین بار به چین سفر کرده و در کنفرانس سازمان همکاری شانگهای (SCO) که در آنجا برگزار شد، شرکت نموده است.

با این‌ حال، هنوز زود است که گفته شود آیا سفر اخیر مودی به چین، نشانه‌ی تغییر واقعی در سیاست خارجی هند است یا تنها هشداری غیرمستقیم به واشنگتن به‌شمار می‌رود.

اگرچه کارشناسان معتقدند که فاصله گرفتن کامل هند از بازار و فناوری آمریکا آسان نیست، زیرا آمریکا سهمی ۲۰ درصدی در صادرات هند دارد.

علاوه بر هند، آمریکا کشور دوست دیگری، یعنی کره‌ی جنوبی را نیز تحت فشار قرار داده و بر واردات محصولات فولادی و صنعتی آن در بازار آسیا، تعرفه‌هایی تا ۲۵ درصد اعمال کرده است.

با این‌که تعرفه‌ها کاهش یافته و به ۱۵ درصد محدود شده‌اند، اما آمریکا این شرط را نیز بر کره‌ی جنوبی تحمیل کرده است که باید مبلغی معادل ۳۵۰ میلیارد دلار در داخل ایالات متحده سرمایه‌گذاری کند. این سرمایه‌گذاری باید در حوزه‌های نفت، گاز و کشتی‌سازی انجام شود.

با وجود این توافق، دولت کره‌ی جنوبی از اقدام شگفت‌آور مقامات مهاجرتی آمریکا در بهت و حیرت فرو رفته است؛ چراکه آنان به یکی از کارخانه‌های بزرگ شرکت هیوندای ال‌جی در ایالت جورجیا یورش بردند و بیش از سیصد کارگر کره‌ای را بازداشت کردند.

همانند کره‌ی جنوبی، ژاپن نیز ناچار شد با ایالات متحده توافقی انجام دهد که ناظران بر این باورند، با امضای آن، ژاپن عملاً استقلال مالی خود را به آقای ترامپ واگذار کرده است. طبق این توافق، ژاپن متعهد شده است که در آمریکا مبلغی بالغ بر۵۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند که بیشتر آن در صنعت سوخت‌های فسیلی خواهد بود.

در یادداشت تفاهم این توافق‌نامه آمده است که در صورت عدم پایبندی ژاپن به مفاد آن، ترامپ حق خواهد داشت تعرفه‌هایی حتی بالاتر و به دلخواه خود بر کالاهای ژاپنی وضع کند.

در کنار ژاپن و کره‌ی جنوبی، اروپا نیز در برابر جنگ تجاری تصمیم گرفت که به‌جای مقابله، با ترامپ توافقی امضا کند که طبق آن، کشورهای اروپایی متعهد می‌شوند طی سه سال آینده، نفت خام، گاز طبیعی، سایر مشتقات نفتی و سوخت رآکتورهای هسته‌ای به ارزش ۷۵۰ میلیارد دلار از آمریکا خریداری کنند.

این توافق بسیاری از کشورهای اروپایی را نگران ساخته است، چراکه با برنامه‌های کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی آنان در تضاد آشکار قرار دارد. سوخت‌های فسیلی، به‌عنوان عامل اصلی آلودگی و تغییرات اقلیمی شناخته می‌شوند و این قرارداد می‌تواند گامی رو به عقب در مسیر مقابله با بحران محیط‌زیست تلقی شود.

شایان ذکر است که امروزه در اروپا، حدود ۲۰ درصد از برق از طریق انرژی بادی تأمین می‌شود و این قاره قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ این رقم را به بیش از ۵۰ درصد برساند. با این حال، در کنار این توافق‌ها، رئیس‌جمهور ترامپ فشار زیادی بر اروپا وارد می‌کند تا با توجه به تمایلش برای دریافت حمایت از آمریکا در برابر تهدیدات روسیه در جنگ اوکراین، سرمایه‌گذاری ۳۵۰ میلیارد دلاری خود را که قرار بود صرف پروژه‌های انرژی سبز شود، به سمت دیگری هدایت کند.

کارشناسان اروپایی از این درخواست به شدت متعجب شده‌اند و آن را پیشنهادی غیرمنطقی، خودخواهانه و خطرناک توصیف کرده‌اند. از دید آنان، چنین درخواستی نه تنها به اهداف جهانی حفاظت از محیط‌زیست آسیب می‌زند، بلکه گواهی است بر این واقعیت که در نگاه ترامپ، مسئولیت‌های بین‌المللی و نگرانی‌های زیست‌محیطی از هیچ اهمیتی برخوردار نیستند.

هم‌اکنون، کشورهای دوست و دیرینه آمریکا نیز به‌جای تکیه بر این کشور، در پی برقراری روابط نزدیک‌تر با چین و سایر کشورها هستند؛ زیرا اعتماد خود را به ایالات متحده از دست داده‌اند. گرچه اغلب این کشورها بر این باورند که پذیرش خواسته‌های اخیر ترامپ کاری غیرعاقلانه است، اما به جز چین، دیگر کشورها چاره‌ای جز تن دادن به این فشارها ندارند.

آمریکا، همان‌گونه که با هند، ژاپن، کره و اروپا رفتار کرده، تعرفه‌های سنگینی نیز بر واردات از چین اعمال کرده است. در واکنش، چین نیز صادرات عناصر کمیاب معدنی و آهن‌رباهای صنعتی (مگنت‌ها) را که در تولید خودرو، پهپاد، صنایع تولیدی، روباتیک و موشک‌ها کاربرد گسترده دارند، به‌طور کامل متوقف کرده است. افزون بر این، چین خرید دانه‌های سویا از آمریکا را نیز به‌طور کامل تحریم کرده است.

با این اقدام، چین پیامی روشن به ایالات متحده داد: این کشور نیز ابزارهای قابل توجهی برای اعمال فشار در اختیار دارد. سیاست‌های اخیر آمریکا نشان می‌دهد که ترامپ به‌طور آشکار از تعرفه‌های تجاری به‌عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاسی و اقتصادی خود بهره می‌گیرد، اگر این سیاست‌ها موجب ایجاد بحران‌های دیپلماتیک، سیاسی یا اقتصادی برای نزدیک‌ترین متحدان آمریکا شوند.[1]

نویسنده: ایوب ملک

ترجمه: محمد عسکری

منابع: روزنامه جنگ